1 Twierdzenie „Poza Kościołem nie ma zbawienia” jest nauczaniem Kościoła Katolickiego, które na pierwszy rzut oka może wydawać się wykluczające, ale obejmuje głębokie zrozumienie relacji między Chrystusem, Kościołem a planem zbawienia Boga dla ludzkości. To nauczanie opiera się na przekonaniu, że Kościół Katolicki jest „powszechnym sakramentem zbawienia” (CIC 846), czyli zwyczajnym środkiem, przez który Bóg udziela zbawienia ludziom. Wynika to z przekonania, że Chrystus, jedyny pośrednik między Bogiem a ludźmi (1 Tymoteusza 2,5), powierzył swojemu Kościołowi misję głoszenia i administrowania środkami zbawienia.
Kościół naucza, że chrzest jest konieczny do zbawienia, ponieważ przez chrzest jesteśmy włączeni do Kościoła i zjednoczeni z Chrystusem (CIC 1257; Jana 3,5). Chrzest jest „drzwiami”, przez które wchodzimy w życie chrześcijańskie i uczestniczymy w odkupieniu Chrystusa. Jednak Kościół uznaje, że Bóg, będąc nieskończenie miłosierny i sprawiedliwy, może działać poza sakramentami w sposób znany tylko Jemu. Jak stwierdza Katechizm: „Bóg związał zbawienie z sakramentem chrztu; ale On sam nie jest związany swoimi sakramentami.” (CIC 1257). Oznacza to, że chociaż chrzest jest zwyczajnym środkiem zbawienia, ci, którzy bez swojej winy nie znają Chrystusa ani Kościoła, ale kierują się prawdą i sprawiedliwością w swoim sumieniu, mogą osiągnąć zbawienie (CIC 1260).
Fraza „Poza Kościołem nie ma zbawienia” musi być rozumiana w świetle doktryny Ciała Chrystusa. Kościół jest Ciałem Chrystusa (Kolosan 1,18), a ci, którzy niewidzialnie są zjednoczeni z Chrystusem, są w pewien sposób zjednoczeni z Kościołem, nawet jeśli nie są jego widzialną częścią. Obejmuje to tych, którzy bez własnej winy nie znają Kościoła, ale żyją zgodnie z prawdą i szczerze szukają Boga.
Możliwość zbawienia dla niekatolików jest jasno wyrażona w Katechizmie (CIC 847): „Mogą także dostąpić zbawienia wiecznego ci, którzy, nie znając bez własnej winy Ewangelii Chrystusa ani Jego Kościoła, szczerym sercem szukają Boga i pod wpływem łaski starają się pełnić Jego wolę, poznaną dzięki wskazaniom sumienia.”
To nie przeczy misji Kościoła głoszenia Ewangelii, ale ją wzmacnia. Kościół jest powołany, aby głosić Chrystusa jako Zbawiciela całej ludzkości (Mateusza 28,19-20). Istnieje, aby przynieść wszystkim ludziom poznanie prawdy i środków zbawienia ustanowionych przez Chrystusa, takich jak chrzest i sakramenty, które są widzialnymi znakami Bożej łaski.
Z biblijnej perspektywy idea, że Kościół jest konieczny do zbawienia, ma swoje korzenie w słowach Chrystusa. W Mateusza 16,18-19 Jezus mówi do Piotra: „Ty jesteś Piotr, i na tej opoce zbuduję mój Kościół, a bramy piekielne go nie przemogą. Dam ci klucze królestwa niebieskiego.” Tutaj Chrystus powierza swojemu Kościołowi władzę administrowania środkami zbawienia. Ponadto w Jana 14,6 Jezus oświadcza: „Ja jestem drogą, prawdą i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak przeze Mnie.” Kościół, jako Ciało Chrystusa, uczestniczy w tej wyjątkowej roli Chrystusa jako drogi do zbawienia.
Inny ważny fragment odzwierciedlający tę ideę znajduje się w Dziejach Apostolskich 4,12: „I nie ma w żadnym innym zbawienia, bo nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni.” Tutaj wyjątkowa rola Chrystusa w zbawieniu zostaje potwierdzona, a co za tym idzie, rola Kościoła, który jest Ciałem Chrystusa, staje się jasna jako środek, przez który to zbawienie staje się dostępne.
Zatem stwierdzając „Poza Kościołem nie ma zbawienia”, Kościół Katolicki nie potępia tych, którzy są poza jego widzialną wspólnotą. Wręcz przeciwnie, podkreśla znaczenie Kościoła w planie Boga i uznaje, że Bóg, w swoim nieskończonym miłosierdziu, może zbawić tych, którzy z przyczyn niezależnych od nich nie znają ani nie są częścią Kościoła, ale szczerze szukają prawdy i sprawiedliwości. To podkreśla odpowiedzialność Kościoła za wierność swojej misji głoszenia Ewangelii, jednocześnie ufając miłosierdziu Bożemu wobec tych, którzy z powodu niezawinionej ignorancji nie są częścią widzialnej wspólnoty Kościoła.
